در نماز با ادب می ایستیم و با ادب بودن را تمرین می کنیم. دست ها روی ران ها ، بدن آرام ، نگاه ها به محل سجده ، لباس ها نو وتمیز همراه با بوی خوش و عطر. در نماز جماعت باید صفوف نماز مرتب و منظم باشد و حرکات و اذکار مأمومین با امام جماعت هماهنگ باشد.
مجموعه ی این دستور العمل ها روحیه ی ادب و اطاعت را در انسان در برابر خالق هستی تقویت می کند. نماز ادبی است بر اساس شناخت ،محبت ، تواضع و ادب نه بر اساس تملق و خود باختگی.
در حدیث است: کسى که سجده نماز را با سرعت انجام مى داد حضرت رسول( صلى الله علیه وآله)فرمود: گویا کلاغى نوک به زمین مى زند.(48)
مهمترین اثر معنوی نماز، تمرین ادبِ عبودیت و مبارزه با نفس است
خبرگزاری شبستان:اگر نماز را با کیفیت بالا و لذات عالی معنوی معرفی کردید؛ جوان شما اگر اعتقاد به نماز هم در ابتدا داشته باشد، به تدریج از خود و نمازهایش ناامید میشود و چه بسا آن را ترک کند! اگر هم از ابتدا اعتقاد چندانی نداشته باشد، به دلیل اینکه خود را دور از این درجات میبیند؛ از آن صرف نظر میکند!
به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان؛ حجت الاسلام دکتر ساجدی در توضیح آثار نماز، با ذکر شروط این آثار بیان کرد: از شرایط صحت نماز، نیت اطاعت فرمان الهی است. آنچه باید هدف و نیت اصلی نمازگزار باشد، انجام وظیفه است؛ هرچند آرامش روان و برکات عظیم اخروی و دنیوی نمازی در پرتوی رعایت شرایط آن حاصل میشود. از طرفی در بر شمردن آثار نماز بایسته است به همة آثار دنیوی و اخروی فعل و ترک نماز توجه داشت و آن را به یک اثر خاص دنیوی محدود نساخت.
نکتة مهم اینکه، بهرهمندی از تأثیرات نماز در فرد و جامعه در گرو ترکیب جسم و روح آن است. به تعبیری، به مقداری که آداب و شرایط نماز بیشتر رعایت و به معانی و حکمتهای آن بیشتر توجه شود، روح نماز تقویت شده، از فیض حضور الهی بهرة بیشتری نصیب نمازگزار میگردد و آثار مترتب بر آن افزایش مییابد. از طرفی، اگر فرد به حداقل آن اکتفا کند، آثار آن نیز به حداقل میرسد.
یکی از علما نقل میکنند: در کاظمین، اولین بار در جوانی آیت الله بهجت را که دیدم، به ایشان گفتم: شما یک راهی را نشان بدهید تا آدم بشویم! گفتند: نماز اول وقت بخوانید. در دلم گفتم: حاج آقا تحویلمان نگرفتند!
سال بعد جایی دیگر دیدمشان و گفتم این بار بپرسم ببینم راهی را که میخواهند پیشنهاد کنند، چه راهی است؟ جلو رفتم، هنوز چیزی نگفته بودم. همینجور که داشتند حرف میزدند، گفتند: بعضیها می آیند پیش من میگویند چه کار کنیم آدم بشویم، رشد بکنیم. سال بعد هم میآیند میگویند حاج آقا ما را تحویل نگرفته، دوباره میخواهند سؤال کنند؛ در حالی که همان حرف بنده را گوش نکردند. بابا جواب همان است، همیشه جواب همان است. البته خود آن آقا میگفت: آقای بهجت درست میفرمودند! من نماز عصرهایم را به وقت نمیخواندم.[1]
مرحوم علامه طباطبایی و آیت الله بهجت از علامه قاضی نقل میکنند که ایشان میفرمودند: اگر کسی نماز واجبش را اول وقت بخواند و به مقامات عالیه نرسد، مرا لعن کند![2]